هوالحبیب
چشم سگ را درآوردم! نه، یعنی بهتر است بنویسم تمامش کردم. شاید اولین کتابی بود که با خواندن بیست صفحه نمونه در خریدش شکی نکردم. بگذریم که این فرآیند جزئی خودش چند ماهی زمان برد! اوایل قلم نویسنده، موقعیت‌های داستانی حسابی سحرم کرده بود. به خیالم توی این مدت کتابی با این کیفیت نخواندم! به اواسطش که رسیدم وسوسه شدم تصویری هم از نویسنده داشته باشم. نوشتن عالیه عطایی در گوگل همان و دیدن گیسوان مجعد و پریشانش همان! عطایی هیچ شباهتی به زنان افغانستانی که توی ذهنم ساخته بودم یا لااقل تا آن زمان دیده بودم، نداشت. آن چشم و ابرو و لهجه به هر ملیتی شباهت داشت غیر از افغانستانی‌ها! شاید هم داشتم زیادی بزرگش می‌کردم. نمی‌دانم. اواخر کتاب بین من ِکلامی و منِ نویسنده‌ام دعوا بالا گرفته بود. نمی‌دانستم گوشم به حرف کدامشان باشد. جستجو‌های بیشتر و خواندن نقدها تیر خلاص را زد. تصویر نویسنده محبوبم…. کار به جایی رسیده بود که فکر می‌کردم این داستان‌های بی‌نوا با آن همه ضعف شخصیت‌پردازی و پیرنگ که منتقدان برایش نوشته‌اند چیز مثبتی هم داشت؟! شاید همین‌هاا باعث شد پای من منتقدم هم به قصه باز شود. به خیالش یک چیزی تقریبا توی همه‌ داستان‌ها مشترک بود. طلبکاری نویسنده از ما ایرانی‌ها! رسم میهمان‌نوازی بیش از اینها بود نبود؟! عطایی خیال انتقام‌گیری داشت. آن هم با شخصیت‌های ایرانی که خلق کرده بود. انگار ما مسئول همه ظلم‌هایی بودیم که در حق ملتش به خصوص زن‌ها رفته بود. می‌خواست همه خرده حساب‌هایی که از روس‌ها تا طالبان مانده بود را با ما تسویه کند. با ما ایرانی‌ها! این منصفانه بود؟ نبود؟! قبول که در نگاه بیشتر ما ایرانی‌ها، افغانستانی‌ها آن چیزی که هستند نیستند یا آنچیزی نیستند که هستند اما آش اینقدرها هم شور نبوده و نیست! بالاخره بین میلیون‌ها آدم یک ایرانی خوب هم بوده؟ نبوده!؟ حالا در نه به نجابت نینا خانم!
به نظر منِ منتقدم این طرز نویسندگی نبود؟ بود؟! پس عشق به وطن چه می‌شد؟ سهمش کجا بود توی این کتاب بین این همه داستان‌؟! با چهار تا واژه که نمی‌شد راه به جایی برد. آدم اینقدر از رنج‌ها و مظلومیت‌های ملتش دم بزند اما هیچ آرمانی برای آن نداشته باشد. هیچ تصویر روشنی از آینده نشان ندهد. پس آن مخاطب افغانستانی که زیر ظلم طالب‌ها نفس می‌کشد چه شوری در سر بپروراند؟ آن دختربچه دبستانی که پای درس ما ایرانی‌هاست چه خیالاتی ببافد برای خودش، برای عروسک‌هایش؟ آن کارگر روز مزد به عشق چه زنده باشد؟ چرا نویسنده تلاشی برای عقب زدن این همه عقب افتادگی‌ها نکرد؟ چرا هیچ طرح و ایده‌ای نداد؟ مگر غیر از این است که داستان‌ها هم رسالتی دارند! فقط نشان دادن سیاهی‌ها و نالیدن از بیچارگی‌ها که هنر نیست؟ هست؟! از تبعیض‌ها دم زدن هم همینطور؟ من منتقدم معتقد است کنار همه تلخی‌ها شیرینی‌هایی هم هست. مهم تلاش ماست برای رسیدن به آن. و این برای یک نویسنده مثل نان شب واجب است! به خصوص امثال عطایی‌ها.